محمدرضا زنوزی؛ مردی که برای سپاه قابل اعتماد شد

خردادماه امسال خبرگزاری «فارس» خبر داد «بنیاد تعاون سپاه پاسداران» برای انتقال قطعی باشگاه «تراکتورسازی» تبریز با «محمدرضا زنوزی» به توافق رسیده است.

باشگاه تراکتورسازی، یکی از مهم‌ترین دارایی‌های ورزشی سپاه پاسداران بود که به صورت علنی توسط این نهاد نظامی اداره می‌شد.دست سپاه در ورزش کشور، به ویژه فوتبال ایران چندان تنگ نیست. به اصفهان که برویم، این نیروی نظامی- امنیتی را به عنوان اصلی‌ترین کارگردان پشت صحنه باشگاه‌های «ذوب آهن» و «سپاهان» می‌یابیم.
در مشهد هم قاعده از این مستثنی نیست. حتی نشانه‌های حضور غیرمستقیم و غیابی سپاه در شمال ایران را می‌توان در باشگاه‌های خصوصی دید.

اما این‌که سپاه ناگهان تصمیم می‌گیرد خودش را از غائله فوتبال کنار بکشد، به نوع برخورد متفاوت تبریزی‌ها با حضور این یگان نظامی بر می‏گردد. برخلاف شیراز، پروژه انحصاری کردن علنی فوتبال در تبریز برای سپاه شکست خورد. سال ۱۳۸۷، «شرکت سرمایه گذاری مهر اقتصاد ایرانیان» ۴۲.۵ سهام کارخانه عظیم تراکتورسازی تبریز را مانند دیگر شرکت‌ها و کارخانجاتی که سپاه پاسداران و نهادهای قدرت روی آن دست می‌گذارند، بسیار کم تر از قیمت واقعی و به بهای نازل ۱۷۷میلیارد تومان از دولت «محمود احمدی نژاد خرید. اما از سال ۱۳۹۰ که سردار «علی اکبر پورجمشیدیان»، فرمانده وقت سپاه «عاشورا» ناظر هیات مدیره باشگاه تراکتورسازی شد، سپاه تمامیت این باشگاه را در دست گرفت. حتی ورود و خروج بازیکنان سرباز هم از کانال همین باشگاه انجام می‌شد.

اما یک تفاوت ویژه وجود داشت؛ هواداران تراکتورسازی سال گذشته نسبت به حضور سپاه در این باشگاه واکنش نشان دادند؛ دو مرتبه، در دو بازه زمانی که نخستین بار اسفندماه بودو دومین بار اواخر فروردین‌ماه. آن ها خواهان خروج سپاه از اتاق مدیریت باشگاه تبریزی شدند. این نیروی مسلح اما خیلی فوری کوتاه آمد.

روز اول اردیبهشت‌ماه امسال، سردار «عابدین خرم»، فرمانده سپاه عاشورا تبریز خبر داد: «باشگاه تراکتورسازی تبریز در پایان فصل به بخش خصوصی و قابل اعتماد واگذار می شود.» پروژه انتقال خیلی فوری‌تر از آن‌چه کسی تصور می‌کرد طی شد.

روز پنجم خردادماه، خبرگزاری «تسنیم» در گزارشی نوشت مسوولان بنیاد تعاون سپاه پاسداران تمامی سهام خود از مالکیت باشگاه تراکتورسازی تبریز را به محمدرضا زنوزی واگذار کرده اند.
نام کامل او، «محمدرضا زنوزی مطلق» است؛ مردی که به عنوان یکی از 10 مرد متمول ایران شناخته می‌شود. او حالا دوباره خودش را به راس اخبار بازگرداند.

محمدرضا زنوزی متولد سال ۱۳۴۶ است. او در دولت محمود احمدی‌نژاد، سر برآورد. پیش از سال 1384 خورشیدی، از سپاه پاسداران خودش را بازخرید کرد و یکی از مدیران فولادی ایران لقب گرفت. دلیل این لقب، سهام‏داری و راه اندازی یا تملک کارخانه‌ها و شرکت‌هایی مانند «ذوب‌آهن شمس تبریز»، «مجتمع آهن و فولاد سبلان»، «مجتمع‌فولاد صائب تبریز»، «گروه صنعتی توانگران سهند»، «مجتمع‌فولاد زنوز»، «صنایع فرآوری آهن و تیتانیوم آذربایجان» و بیش از 10 شرکت و کارخانه اقماری دیگر بود.

اول بار خودش را به عنوان یک شخصیت ناشناس به رسانه‌های ایران معرفی کرد اما میل به دیده شدن و شناخته شدن، اجازه در سایه ماندن را به او نداد. زنوزی همان خریدار ناشناخته خودرو «پژو» محمود احمدی نژاد بود که براساس قرار قبلی، می‌خواست ناشناخته باقی بماند.

سایت «انتخاب» همان زمان نوشت: «فردی ناشناس از طریق وکیل خود، با پرداخت دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان، خودروی شخصی دکتر محمود احمدی‌نژاد را که به منظور تأمین مسکن معلولان به مزایده گذاشته شده بود را خرید.»

او قرار بود ناشناس بماند اما یک هفته بعد تصویری از زنوزی و احمدی‌نژاد در خودروی «ون» ریاست جمهوری منتشر شد که آن ها را در حال امضای اوراق نشان می‌داد.

زنوزی یکی از کشف‌های اقتصادی و از محصولات دوران احمدی‌نژاد است. هفته نامه «۹دی» به صاحب امتیازی «حمید رسایی»، نماینده تندرو وقت مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۹۰ در گزارشی نوشت: «شنیده شده است فردی که خودروی احمدی نژاد را خریداری کرده، در سال‌های گذشته تنها دارایی اش یک سوله بوده که به عنوان انبار و کارهای کوچک صنعتی استفاده می‌کرده است. به تدریج نام برده از طریق ارتباطات مختلف دولتی، به ثروت کلانی دست پیدا می‌کند. وی در حال حاضر ۳۰درصد سهام "بانک گردش‏گری" و ۳۴درصد "بانک سامان" و بخشی از سهام‏های "ایران خودرو" تبریز و شرکت هواپیمایی "آتا" را دارد.»

این فقط بخشی از آن ثروت بدون مرز محمدرضا زنوزی بود. تلاش دست‌پرورده اقتصادی دولت احمدی‌نژاد از او یک قطب فولاد در ایران ساخت. حالا که نگاه می‌کنیم، فوتبال ایران آرام آرام در مشت مردان فولاد قرار گرفته است؛ «مهدی تاج»، «محمود اسلامیان» و محمدرضا زنوزی.

او تیرماه سال ۱۳۹۱ به جرم دست داشتن در پرونده فساد مالی ۳هزار میلیارد تومانی دستگیر شد. «غلامحسین محسنی اژه ای»، سخن‏گوی قوه قضاییه از او با نام مختصار «م.ز» نام برد و بازداشتش را تایید کرد. اما مهرماه همان سال «باشگاه خبرنگاران جوان» نوشت: «آقای زنوزی از بزرگ‎ترین بدهکاران بانکی است که مدتی قبل بازداشت شده بود. وی با تودیع قرار وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی موقتاً آزاد شده است تا بتواند بدهی های خود را در زمان مقرر پرداخت کند.»

در ادامه همین گزارش آمده بود: «زنوزی تاکنون موفق به پرداخت  یک هزار و ۳۸۰ میلیارد تومان از بدهی خود به بانک های کشور شده است. هنوز بخشی از بدهی های وی معوق است.»

بعضی رسانه‌ها مدعی بودند مبلغ نهایی بدهی زنوزی به سیستم بانکی ایران ۱۲هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود؛ یعنی چهار برابر کل فساد مالی منتسب به «محمودرضا خاوری».

باز هم می‌توان به ادعای سردار «عابدین خرم»، فرمانده سپاه عاشورای تبریز برگشت که اردیبهشت ماه امسال گفته بود باشگاه تراکتورسازی را به فردی قابل اعتماد واگذار خواهند کرد. شاید از دیدگاه این فرمانده سپاه، پرونده فساد مالی، عاملی برای بی‌اعتماد شدن به یک مدیر بخش خصوصی نباشد.

زمستان سال ۱۳۹۴ و بعد بهار سال ۱۳۹۵، واگذاری «استقلال» و «پرسپولیس» به بخش خصوصی با بهانه «عدم احراز صلاحیت خریداران»، متوقف شد. اما تراکتورسازی از یک جیب درآمد و به جیب دیگری رفت. 

زنوزی سابقه درگیری با فرماندهی ناجا را هم دارد؛ آذرماه سال 1392، وقتی سردار «اسماعیل احمدی‌مقدم» نسبت به امنیت خودروهای وانت پیکان واکنش نشان داد و شماره‌گذاری این خودرو را متوقف کرد. خبرگزاری فارس همان ماه نوشت: «محمدرضا زنوزی مالک ایران خودرو تبریز در واکنش به عدم شماره گذاری، وعده لابی با سازمان های مرتبط را داد.»

او دیگر فقط غول فولاد شمال غرب ایران نبود، فقط صاحب هواپیمایی آتا و یکی از مهم ترین سرمایه‌داران بانک‌های سامان و گردش‏گری» هم نبود. زنوزی می‌توانست نظر قطعی نیروی انتظامی برای جلوگیری از شماره‌گذاری یک خودروی غیراستاندارد را تغییر دهد.

او حالا دایره‌ای وسیع در فوتبال ایران هم پیدا کرده است با به دست آوردن مالکیت باشگاه‌ تراکتورسازی تبریز. سایت «ورزش سه» به یک ابهام بزرگ در این مالکیت تازه او اشاره کرده است: «طبق قانون، زنوزی نمی‌تواند مالکیت دو باشگاه را برعهده داشته باشد. به همین دلیل، مالک جدید باشگاه تراکتورسازی باید سهام باشگاه‌های گسترش و ماشین‌سازی را واگذار کند.»

ورزش سه همین طور به یک ابهام در مورد میزان بدهی‌های انباشته باشگاه تراکتورسازی از زمان مدیریت لشکرعاشورا بر این مجموعه اشاره کرده و نوشته است: «در فوتبالی که حق پخش، تبلیغات محیطی، کپی رایت وتمام فاکتورهای درآمدزایی وجود ندارند، تنها مالکی می تواند به موفقیت برسد که از دارایی های شخصی هزینه کند. بعید است چنین مالکی در بخش خصوصی، اهداف غیر فوتبالی نداشته باشد.»

مسلما حضور زنوزی در فوتبال تبریز از همین بند آخر ریشه می‌گیرد. او هرچند طی سال‌های اخیر حتی از خبر بازداشت خود استقبال کرده و از نشستن در بخش خبر رسانه‌ها خرسند بوده است اما هزینه مستقیم برای یک باشگاه و اداره غیرمستقیم دو باشگاه دیگر در شهر تبریز برای خوشایند قلبی یا لذت بردن از فضای رسانه‌ای نیست. نخستین برداشت می‌تواند انحصاری شدن کامل فوتبال تبریز باشد. زنوزی شاید همانی باشد که قرار است فوتبال در شمال غرب ایران را غیرمستقیم برای سپاه اداره کند.